De tentoonstelling ‘Music Makes You Buy Things’ gaat over de relatie tussen muziek en de publieke ruimte.

Beeld je eens in: we wandelen op een zaterdagnamiddag in het stadscentrum en, terwijl we naar uitstalramen kijken, klinkt er rondom ons, vanuit luidsprekers aan gevels, verwrongen en luidruchtige muziek. Wie kiest die muziek? Welke gevoelens roept het op? Hebben ze mij gevraagd of ik het mooi vind? Wat is bedoeling ervan? Kan iemand het afzetten, alstublieft?

Vandaag regent het. We gaan naar het winkelcentrum: muziek op de parking, muziek in de lift, muziek in de gangen en in de winkels, zelfs in de toiletten… Daarom heet het ook ‘liftmuziek’. De componist ervan heeft naam noch gezicht, het ritme vloeit eindeloos zonder spanning of ontlading, terwijl de melodie het gezeur overstemt van kinderen die om een ijsje jengelen…

De titel van deze tentoonstelling is provocatief omdat het de commercialisatie van muziek in vraag stelt, wat onvermijdelijk de vraag oproept naar de commercialisatie van onze levens. Muziek in de publieke ruimte is voor de massa’s. Het gaat over muziek die zichzelf ontkent omdat het niet mag opvallen, het kan enkel een begeleiding zijn van onze handelingen. Iets op de achtergrond. Een ingrijpende achtergrond evenwel omdat —zoals de titel zegt— “het ons dingen doet kopen”, het geeft de bedwelmende ervaring van je als het ware in een film te bevinden, een acteur die zijn zaterdagnamiddag rol repeteert. Muziek verbindt quasi onopgemerkt deze gemeenschap van kopers, dit koor zonder een stem. Dit is de dynamiek van propaganda en manipulatie. “Just do it”.

Video: Olga Teresa Lagerwall - Edit: Saturnia

Echter, er is ook een andere dimensie van muziek binnen de publieke ruimte. Vlaamse steden hebben een muzikale traditie. Hoog daarboven in de hemelse stratosfeer rondom de toren, geïsoleerd in het midden van nergens met enkel de wind als metgezel, daar bevindt zich de beiaardier. Deze klanken die ik opmerk terwijl ik door de stad wandel, komen van ver, gedragen door de wind: zij roepen mij op. Dit is de dynamiek van de betovering: volg mij, volg mij, zoals een rattenvanger die ons naar een hemel leidt. Wanneer we de beiaard horen, dan horen we het tesamen met veel andere geluiden. De klank is nooit zuiver. Toch kan het gedistileerd worden. We heffen het hoofd op en richten onze ogen naar de toren. Iemand is daar aan het spelen voor mij. Gratis. Echt voor niks. Ik beslis zelf of ik van dit gratis ritje gebruik wil maken, op een bank te zitten, tegen een muur te leunen, even mijn tijd te nemen. Muziek individualiseert, het ontrekt mij aan de massa. De beiaard creëert een muzikaal moment van stilte temidden een kakofonische stad.

In deze tentoonstelling krijg je de fascinatie van de kunstenaar voor objecten te zien. Geïnteresseerd in deze tweede, niet-commerciële, betoverende dimensie van muziek, hebben Corinne Bukac en Marc Herman een project uitgewerkt rond de beiaardier van Hasselt. Ze hebben geprobeerd een traditie uit te beelden van muzikale creatie en opvoering die lijkt toe te behoren aan het verleden. Is dat zo? De fotografische composities prikkelen onze waarneming en verbeelding, terwijl de gegraveerde inscripties onze reflectie confronteren. “Music Makes You Buy Things”. Is dat zo? “God Is Music”. Is dat zo? “Just do it”.

Binnen de tentoonstelling verschijnen de beelden van de beiaardier naast deze van de deejay, het symbool van de hedendaagse modaliteit van muzikale creatie en opvoering. En er zijn nog twee andere bijzondere figuranten: de straatveger en de dakloze. De eerste die stegen en pleinen schoonmaakt, terwijl de laatste er zijn bed spreidt van karton en bladeren… Alstublieft, beste beiaardier, speel mij een slaapliedje…

LIVE AT THE DEEP END (Soundscape, 08:07)

Rond het bed van de dakloze is in de tentoonstelling een soundscape, een muzikale compositie te horen van walvisgeluiden ('Live at the Deep End'), verwoven met een werk van Erik Satie ('Trois Gnossiennes, n° 1'), uitgevoerd op de beiaard van Mol. De 'vrije ruimte' van de oceanen waarbinnen deze klanken zich over grote afstanden voortplanten, doorkruist de 'publieke ruimte' van een stad waar de beiaard weerklinkt…

•   •   •

fotografie: Corinne Bukac
concept: Marc Herman
sound design: Lawrence Herman
beiaard: Carl Van Eyndhoven

•   •   •